Is soja nu gezond of niet?

Op de Veganistische Keuken zie je geen recepten waarin we soja gebruiken en dat komt eigenlijk omdat onze dochter een soja allergie heeft en er al heel veel websites zijn die van alles met soja maken. Wij willen laten zien dat je ook hele lekkere dingen maakt zonder soja.

In deze blog leggen we je uit hoe het nu precies zit met soja, want de een vind het geweldig en de ander blijft het liefst ver vandaag.

We willen je graag compleet informeren, dus het is best een uitgebreide blog geworden.

Er zijn verschillende punten die belangrijk zijn om je echt compleet te informeren over soja en of het je gezondheid nu verder helpt of juist niet. Je leest in dit stuk regelmatig iets over gefermenteerde soja en ongefermenteerde, aan het einde leggen we uit wat precies het verschil is. Ik neem je stap voor stap mee in het verhaal over soja en de verschillende punten. We beginnen met een veelgehoorde en dat is dat soja hormonen bevat omdat het fyto-oestrogenen bevat.

Fyto-oestrogenen

Je hoort zeer regelmatig dat soja niet goed zou zijn omdat het hormonen bevat. Daar willen we je graag iets over uitleggen: Soja bevat veel fyto-oestrogenen. Alleen zijn dit geen hormonen, ook al zou je anders denken omdat het woord oestrogenen er in zit. Dat komt omdat het de werking van onze lichaamseigen oestrogenen wel nabootst, maar het is dus zelf geen hormoon.

Fyto-oestrogenen kunnen aangrijpen op dezelfde receptor als ons lichaamseigen oestrogeen. Zie een receptor als een soort dienstmeisje die de deur opent voor bepaalde boodschappen/stofjes en als de deur bezet is, dan kan die niet nog een keer open. De fyto-oestrogenen hebben een zwakkere werking dan onze lichaamseigen oestrogenen wat voordelen kan hebben. Dat is zeker zo als je teveel oestrogenen in je lichaam hebt. Een teveel kan vervelende gevolgen hebben, maar als de plek op de receptor al bezet is door de zwakkere fyto-oestrogeen en de gewone oestrogenen dus die plek niet meer kunnen vervullen, dan kan dat klachten als PMS en endometriose bij vrouwen doen afnemen, net als prostaatklachten bij mannen.

De andere kant is dat de fyto-oestrogenen bij een tekort aan lichaamseigen oestrogeen juist kunnen ophogen, wat ook weer voordelen heeft voor vrouwen in de menopauze.

Er zijn 3 verschillende soorten fyto-oestrogenen:

Isoflavonen: verreweg de bekendste van de drie en zit vooral in peulvruchten zoals linzen, kikkererwten, soja en bonen, maar het zit onder meer ook in ui en druiven. Isoflavonen spelen een belangrijke rol bij de overgang. Onderzoek toont aan dat het opvliegers kan doen verminderen.
Lignanen: zit in onder meer pitten en zaden, maar ook in granen, knoflook, veenbessen, zeerwier en verschillende groente. Het meest rijk aan lignanen is lijnzaad. Lignanen hebben een hormoonbindende capaciteit.
Coumestanen: komt vooral veel voor in kiemen zoals alfalfa, rode klaver, granaatappelpitolie, tuinkers en olijven.
Behalve soja zijn er dus een heleboel andere manieren om fyto-oestrogenen te consumeren. Om de gezondheidsvoordelen te benutten is een gezonde darmflora echter wel van belang!

Xeno-oestrogenen

Om het nog wat makkelijker te maken, we kennen ook xeno-oestrogenen. We leven namelijk in een wereld met veel bewerkingen zoals bestrijdingsmiddelen over onze voeding, voeding uit blik, maar vergeet ook niet de cosmetica, douchefris, deodorant en wasmiddel die we gebruiken. Hierboven beschreef ik al dat de fyto-oestrogenen op dezelfde receptor werken als onze lichaamseigen oestrogenen, maar ook de xeno-oestrogenen werken hierop. Alleen waar fyto-oestrogenen een minder sterke werking hebben, hebben xeno-oestrogenen juist een veel heftigere werking op ons lichaam. Daarom is het dus goed om fyto-oestrogenen te gebruiken, maar is het handig dat deze uit soja komen?

Fytinezuur

Peulvruchten en volkoren granen bevatten doorgaans fytinezuur. Soja is een peulvrucht en hier is dus ook fytinezuur volop in aanwezig. Wat is fytinezuur precies? Het is een onverteerbare zuur en het zorgt ervoor dat mineralen en sporenelementen worden gebonden en dus niet kan worden opgenomen door ons lichaam. Dat is een oprecht probleem, want je bent mineralen als calcium en ijzer wel echt nodig. Het blokkeert ook de opname van vitamine B3, ook wel bekend als niacine.

Fytinezuur zit dus in veel producten, maar als je de hoeveelheid vergelijkt met andere producten zoals bijvoorbeeld granen, dan bevat ongerfementeerde soja een hoog gehalte aan fytinezuur.

Oxaalzuur

Er zijn bepaalde ongefermenteerde sojasoorten die veel oxaalzuur bevatten. Oxaalzuur zorgt er net als fytinezuur voor dat mineralen en sporenelementen niet worden opgenomen, maar ook kan het in grotere hoeveelheden de kans op nierstenen vergroten.

Een Amerikaanse onderzoek heeft laten zien dat de hoeveelheden oxaalzuur soms wel 50 maal hoger ligt dan geadviseerd wordt voor mensen met aanleg voor nierstenen. In een bewerkte soja-eiwit werd 638 mg oxaalzuur gevonden in een portie van 85 gram.

Schildklierfunctie

Soja bevat goïtrogenen, dat zijn van nature aanwezige fytonutrienten. Wanneer je dit in overmaat binnenkrijgt kan het de werking van je schildklier nadelig beïnvloeden omdat het kan zorgen voor een verminderende opname van jodium.

Is soja nu gezond of niet?

Er zijn voor- en nadelen aan soja. De nadelen zijn wat groter dan de voordelen, er is alleen een grote maar. Je hebt namelijk gefermenteerde soja zoals: miso, biologische tempeh, biologische sojasaus, tamari en natto supplementen. Bij fermentatie kun je eigenlijk zeggen dat het ‘voorverteerd’ is en daardoor beter opneembaar.

Voordelen van gefermenteerde soja is onder meer dat het een goed opneembare eiwitbron betreft, dat de eerder genoemde fytinezuur geneutraliseerd is door het fermentatieproces en dus veel minder aanwezig en het werkt als een probiotica voor je darmen, het zorgt uiteindelijk voor een betere algehele opname van voedsel en voedingsstoffen.

Miso heeft ook bloeddrukverlagende eigenschappen. Als we het zo bekijken is soja zeker gezond als je voldoende varieert met andere voedingsmiddelen.

Ongefermenteerde soja is een ander verhaal en kent de gezondheidsvoordelen niet, helaas is het zo dat ongefermenteerde soja het grootste deel van onze soja consumptie betreft, sojamelk, vleesvervangers op basis van soja, sojabloem e.d. Alle nadelen die hierboven genoemd staan gaan grotendeels ook over ongefermenteerde soja.